Mùa nấm mối

Thu hoạch nấm mối ở Hậu Giang. Ảnh: LHV.

Mỗi năm nấm mối chỉ xuất hiện một đợt trong khoảng hơn một tháng, bắt đầu từ sau những cơn mưa đầu mùa cho đến đầu tháng Sáu âm lịch, rộ nhất là thời điểm tết Đoan ngọ (mùng 5 tháng 5). Tuy nhiên, cũng có nơi nấm mọc sớm hoặc trễ hơn do thời tiết thay đổi bất thường. Đây là món ngon quý hiếm nên năm nào cũng sốt giá, nhất là đợt nấm mọc đầu mùa.

Vào thời điểm nầy năm trước, tại các chợ Vĩnh Long, Bến Tre… giá một ký nấm mối tươi từ 200.000 - 250.000 đồng (tùy nấm búp hoặc nấm nở), có nơi tăng đến 300.000 đồng/kg, cao gấp 5 lần nấm rơm.

Mặc dầu giá cao chót vót nhưng lúc nào nấm mối cũng đắt như tôm tươi vì cả một phiên chợ chỉ vài ba người bán, gom lại chừng năm bảy ký. Ngay tại xứ dừa thuộc huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre là quê hương của loài nấm mối, vậy mà năm nay sản lượng cũng giảm nhiều. Không phải ngày nào chợ  cũng có nấm mối vì chúng xuất hiện nhiều hay ít hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết, độ ẩm và môi trường tự nhiên. Theo kinh nghiệm của các vị lão nông thì nấm mối thường xuất hiện sau một vài ngày nắng hanh rồi trời lại đổ mưa, hoặc mọc vào khoảng con nước rong, lúc gió trở mùa, đất bốc mùi ẩm thấp.

Nấm mối xào. Ảnh: Thiên Phúc

Về quá trình phát sinh của nấm mối, hiện chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào khẳng định nấm mối là do ổ mối tạo ra. Nhưng theo suy nghiệm của dân gian thì nấm mối xuất hiện hằng năm là do các ổ mối nằm sâu dưới đất tiết ra một chất meo (khoa học gọi là men vi sinh), khi gặp thời tiết thích hợp, meo nấm sẽ phát triển và cấu tạo thành nấm. Do đó mới gọi là nấm mối, nấm trời cho, có giá trị dinh dưỡng rất cao.

Nhiều người, khi phát hiện có nấm mối trong vườn nhà mình, thường dùng tay hoặc que cây để cạy gỡ, không dùng dao đào nấm, vì họ nghĩ rằng, hơi kim loại sẽ làm cho mối bỏ đi, năm sau nấm sẽ không mọc nữa. Trong quá trình đi “săn” nấm, có người thính mũi, chỉ cần ngửi cũng biết nấm mọc ở đâu, nhiều hay ít. Cũng có người tìm mãi mà không gặp, vì nấm thường mọc dưới lớp phân đất xốp, bên trên có nhiều lớp lá khô bao phủ.

Nấm mối cuốn lá cách nướng. Ảnh: Thiên Phúc

Những tay sành điệu về ẩm thực quả quyết trên đời nầy không có loại nấm nào ngon hơn nấm mối. Dù là nấu canh, nấu cháo, xào, kho hay nướng, nấm mối vẫn đứng vào hàng có đẳng cấp cao, mùi vị và chất lượng đều hơn hẳn các loài nấm khác.

Tự thân nấm mối đã chứa một chất ngọt tiềm ẩn nên khi chế biến không cần phải thêm thịt cá, bột ngọt, bột nêm sẽ làm mất cái hương vị đặc trưng của thứ trời cho. Có thể nói, đơn giản nhất là xào nước cốt dừa, xào mỡ hoặc nấu canh... chỉ có vậy thôi mà ai ăn một lần cũng đều nhớ mãi cái mùi vị thơm ngon, ngọt béo, không chê được chỗ nào.

Nếu ai thích cầu kỳ có thể dùng nấm mối làm nhưn đổ bánh xèo hoặc ướp muối ớt rồi quấn lá cách đem nướng trên bếp than hồng, chấm với nước mắm chua cay, vừa ăn vừa xuýt xoa… Người dù khó tính tới đâu cũng phải thừa nhận nấm mối nướng là món ngon “danh bất hư truyền”.