Dị ứng allopurinol: Điều không may cho bệnh nhân gút

Bản in

Allpourinol là một chất ức chế men xanthine oxydase có tác dụng chống tổng hợp acid uric được sử dụng để làm giảm acid uric cho hầu hết các bệnh nhân gout (gút). Thuốc rất hiệu quả, dễ sử dụng, ít chống chỉ định và ít tác dụng phụ. Dị ứng với allpourinol tuy ít gặp, chỉ chiếm khoảng 5% số người sử dụng thuốc này, nhưng đây lại là một điều rất không may của bệnh nhân gút. Khi bị dị ứng, người bệnh buộc phải ngưng allpourinol và cần thực hiện một số biện pháp khác thay thế để làm giảm bớt tiến triển xấu của bệnh gút.

Allopurinol là biện pháp chính để làm giảm acid uric máu, yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của bệnh gút, có thể dùng cho mọi bệnh nhân gút. Đây không phải là thuốc kháng viêm giảm đau nên không dùng lúc bệnh nhân đang có cơn viêm khớp gout cấp. Thuốc được sử dụng đều đặn, dài hạn (suốt đời) nhằm giữ cho lượng acid uric máu của người bệnh luôn ở mức bình thường, ngăn ngừa tái phát các đợt viêm khớp gút cấp, ngăn ngừa các biến chứng thận của bệnh gout nên được coi là thuốc chữa bệnh gout.

Khi nào không dùng được allopurinol?

Hội chứng Steven Jónhon do dùng allopurinol

Cũng như mọi thuốc, bên cạnh tác dụng điều trị, allopurinol cũng có thể gây nên những phản ứng không mong muốn như dị ứng, viêm gan nhiễm độc, xáo trộn chức năng gan, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, chóng mặt...

Dị ứng allopurinol là biểu hiện thường gặp nhất, hiện tượng này có thể nhẹ như nổi mẩn, ngứa nhưng cũng có thể nặng nề như tăng men gan, viêm thượng bì hoại tử, hội chứng Stevens Jonhson...

Khi có biểu hiện bất thường gì xảy ra  liên quan tới thuốc, trước tiên nên ngưng thuốc và trực tiếp hỏi ý kiến bác sĩ điều trị. Tuyệt đối không được tiếp tục sử dụng thuốc.

Dị ứng allopurinol chỉ gặp ở khoảng dưới 10% người sử dụng thuốc và rất hiếm xảy ra những trường hợp dị ứng nặng.

Tại Khoa nội cơ xương khớp, Bệnh viện Chợ Rẫy, trên gần 1.500 bệnh nhân gút nằm viện (từ 2001 - 2008) chúng tôi cũng đã có 44 bệnh nhân bị dị ứng với allopurinol, chiếm tỷ lệ khoảng 3%.

Thuốc làm tăng khả năng dị ứng của allopurinol?

- Thuốc ức chế men chuyển captopril.

- Thuốc lợi tiểu thiazide, đặc biệt khi chức năng thận bị giảm sút.

Vì vậy, hai thuốc này được khuyến cáo không dùng khi bệnh nhân đang dùng allopurinol.

 Ngoài ra, khi dùng allopurinol người bệnh còn được khuyên không nên dùng kháng sinh nhóm beta lactam vì  allopurinol làm tăng khả năng dị ứng của các kháng sinh này. Kháng sinh nhóm  beta lactam bao gồm các loại penicilline và cephalosporine, trong đó hay gặp nhất là ampicilline và amoxyclline.

Có thuốc gì thay được allopurinol?

Allopurinol là thuốc chống tổng hợp acid uric, được coi là thuốc chữa bệnh gút. Hiện nay rất ít thuốc có thể thay được allopurinol vì vậy dị ứng với  allopurinol là một điều không may với bệnh nhân gút. Các biện pháp thay thế khi dị ứng với allopurinol bao gồm: 

- Dùng febuxostat (adenuric) một chất ức chế men xathine oxydase mới đưa ra thị trường châu Âu cuối năm 2007, có thể thay thế allopurinol (khi dị ứng allopurinol) hoặc kết hợp cùng allopurinol để tăng tác dụng điều trị. Tuy nhiên thuốc này khá đắt và hiện chưa có tại thị trường Việt Nam

- Dùng thuốc tăng thải acid uric ra nước tiểu như probenecid (benemid), sulfinpyrazone (desuric, anturan). Tuy nhiên, các thuốc này cũng không có thường xuyên trên thị trường nước ta, đắt tiền, nhiều tác dụng phụ, khó sử dụng vì có khá nhiều chống chỉ định (bệnh nhân lớn tuổi, bệnh nhân suy thận, bệnh nhân có sỏi thận...).

- Uống lá Xake, đây là một loại thuốc Nam thường được dùng để nhuận gan, lợi tiểu. Cơ chế tác dụng của thuốc như thế nào chưa rõ nhưng trên thực tế khi uống hàng ngày, có thể làm giảm làm acid uric máu.

- Uống các loại nước khoáng có bicarbonate, ăn nhiều rau xanh, uống nhiều nước để tăng thải acid uric ra đường tiểu.

- Tiết chế thật tốt, giảm lượng đạm tiêu thụ hàng ngày, không uống rượu, bia và các thức ăn giầu purine (đã nêu trên).

Tóm lại, tuy không thường gặp nhưng dị ứng allopurinol thực sự là một điều không may cho bệnh nhân gút vì các biện pháp thay thế thường tốn kém hơn và kém hiệu quả hơn.  Allopurinol là thuốc sử dụng dài hạn nhưng người bệnh không thể tự dùng mà luôn luôn cần sự theo dõi và kiểm soát của thầy thuốc để điều chỉnh liều lượng cho hợp lý, tránh các tương tác bất lợi và tránh các tác dụng có hại của thuốc, đặc biệt là hiện tượng dị ứng với thuốc.

(Theo PGS.TS.BS. Lê Anh Thư // Suckhoe & Ðoisong)